Astrid Lindgren: alles over de Zweedse kinderboekenschrijfster
Astrid Lindgren is een van de beroemdste kinderboekenschrijfsters van onze tijd. Verhalen als Pipi Langkous, Michiel van de Hazelhoeve en Wij kinderen van Bolderburen hebben veel mensen van jongs af aan begeleid. De Zweedse wordt gezien als een bijzondere vrouw die niet alleen campagne voerde voor kinder- en vrouwenrechten, maar ook in haar privéleven veel moeilijke situaties overwon.
Het leven van Astrid Lindgren
Astrid Lindgren werd op 14 november 1907 geboren als Astrid Anna Emilia Ericsson op de boerderij Näs bij het stadje Vimmerby in Zuid-Zweden. De bijna 95 jaar van haar leven waren allesbehalve rustig. Ontdek hier wat Astrid Lindgren heeft meegemaakt, hoe ze schrijfster werd en welke van haar boeken het meest succesvol waren.
Astrid Lindgren, geboren als Astrid Anna Emilia Ericsson, was een Zweedse schrijfster die vooral bekend is om haar kinder- en jeugdliteratuur. Haar belangrijkste werken zijn Pippi Langkous, Emil van Lönneberga en Ronja de Roversdochter, die in wel 70 talen zijn vertaald.
| Geboren | 14 november 1907 in Näs bij Vimmerby |
|---|---|
| Overleden | 28 januari 2002 in Stockholm |
| Kinderen | Lars Lindgren (1926-1986), Karin Nyman (*1934) |
| Belangrijkste werken | Pippi Langkous, Michiel van de Hazelhoeve, Wij kinderen van Bullerbü, Ronja de roversdochter, De gebroeders Leeuwenhart, Madita |
1907-1925: kindertijd en jeugd in Näs
Astrid Lindgren werd op 14 november 1907 geboren op de boerderij Näs bij Vimmerby in Zuid-Zweden. Ze woonde daar met haar moeder Hanna, haar vader Samuel Ericsson en haar drie broers en zussen Gunnar, Stina en Ingegerd. Ze heeft haar jeugd meerdere malen in zeer positieve bewoordingen beschreven.
Ze ging op zesjarige leeftijd naar school en kreeg negen jaar onderwijs, hoewel dit in die tijd vanwege de kosten niet de norm was voor kinderen van haar sociale status. Vrienden van de familie zouden haar ouders hebben overgehaald om haar langer naar school te laten gaan dan de gebruikelijke drie jaar in die tijd.
Op school leerde Astrid Engels, Frans en Duits. Over het algemeen werd ze beschouwd als zeer hardwerkend en getalenteerd. Haar eerste verhalen staan al in haar werkboek van de tweede klas. Zelf zei ze dat ze destijds zwoer dat ze nooit een boek zou schrijven omdat ze, in tegenstelling tot de voorspellingen van haar omgeving, geen schrijfster wilde worden.
Na haar middelbare school in 1923 werkte ze als “huisdochter”. Dit was een regeling waarbij jonge vrouwen bij een familie inwoonden, hen ondersteunden in het huishouden en in ruil daarvoor toegang kregen tot een uitgebreide opleiding.
Stage bij Vimmerby Tidning: journalistieke opleiding
Op 18-jarige leeftijd bood de hoofdredacteur van de krant Vimmerby haar een stageplaats aan. Op dat moment was haar opstel getiteld Op onze boerderij al gepubliceerd in de krant toen ze 13 jaar oud was. Astrid Lindgren nam het aanbod aan en leerde tijdens haar stage veel over journalistiek werk.
Kort daarna werd ze echter zwanger van hoofdredacteur Reinhold Bloomberg. Hoewel hij op dat moment nog niet gescheiden was, vroeg hij Astrid al snel ten huwelijk. Ze wees hem af en reisde naar Stockholm, waar ze in de leer ging.
De eerste jaren in Stockholm
Eind 1926 reisde ze naar Kopenhagen. De reden was dat de enige Scandinavische kliniek daar, het Rigshospitalet, geen officiële geboorteregistratie deed. Hierdoor hoefde ze de vader niet aan te geven en kon ze haar zoon Lars, genaamd Lasse (geboren op 4 december 1926), onderbrengen bij een pleeggezin in Kopenhagen terwijl ze een opleiding tot secretaresse volgde.
Het afwijzen van het voorstel van Reinhold Bloomberg en verhuizen naar Stockholm was een moedige beslissing in 1926. Ongehuwde moeders werden niet alleen bedreigd met een moeilijke financiële situatie, maar ook met sociale stigmatisering en sociale uitsluiting. Daarom had ze geen andere optie dan haar zoon in een pleeggezin te plaatsen terwijl ze zelf professionele voet aan de grond kreeg.
Ze voltooide haar opleiding tot secretaresse en nam in 1927 een baan aan bij het Zweedse centrum voor de boekhandel. Een jaar later werkte ze als secretaresse bij Kungliga Automobilklubben. Daar ontmoette ze haar toekomstige man, Sture Lindgren.
jaren 1930: persoonlijk leven en het begin van haar literaire carrière
Aan het begin van de jaren 1930 bracht ze haar zoon naar Stockholm omdat zijn pleegmoeder ernstig ziek was. Omdat hij ook ziek was en de situatie ernstig leek, nam ze hem in het voorjaar van 1931 mee naar haar ouders op de boerderij in Näs. Kort daarna trouwden zij en Sture Lindgren, waarna zij zijn naam aannam en Astrid Lindgren werd. Ze kregen één kind, Karin Lindgren (geboren op 21 mei 1934), die nu als vertaalster werkt onder de naam Karin Nyman.
Twee van haar kerstverhalen werden gepubliceerd in Stockholms Tidningen (Stockholm Krant) in de eerste helft van de jaren 1930, wat het begin was van regelmatiger publicaties van korte verhalen. Vanaf 1937 werkte ze ook als stenograaf voor Harry Söderman, een Zweedse professor in criminalistiek.
Oorlogsjaren: dagboeken en dienstverband bij de Zweedse inlichtingendienst
Lindgren schreef haar beroemde oorlogsdagboeken vanaf 1 september 1939, de eerste dag van de Tweede Wereldoorlog. Tijdens de oorlog, in de jaren veertig, werkte ze op de afdeling briefcensuur van de Zweedse inlichtingendienst. Hierdoor kreeg ze veel inzicht in verschillende aspecten van de oorlog, wat terug te vinden is in haar dagboeken.
Van 1939 tot 1945 was ze steeds actiever als schrijfster. Het idee voor Pippi Langkous ontstond bijvoorbeeld toen haar dochter ziek in bed lag en verhalen wilde horen over Pippi Langkous, wiens naam ze net had verzonnen. Verder publiceerde Lindgren haar eerste boek, waarin verschillende autoritten voorkwamen. Haar debuutroman is echter Britt-Mari verlicht haar hart, waarvan ze met haar manuscript de tweede plaats won in een schrijfwedstrijd.
De uitgever Rabén & Sjörgen, die het manuscript voor Pippi Langkous in eerste instantie had afgewezen, accepteerde vervolgens de herziene versie en nam Astrid Lindgren aan als hoofd van de kinderboekenafdeling.
Het leven na 1945: Astrid Lindgren als schrijfster en activiste
Na 1945 schreef Astrid Lindgren nog veel meer boeken terwijl ze parttime bij Rabén & Sjörgen bleef werken. Tussen 1945 en 1985 schreef ze het grootste deel van de beroemde kinder- en jeugdliteratuur waar de Zweedse schrijfster tegenwoordig zo bekend om is. Haar zoon stierf in 1986. Ze had veel penvriendschappen en nam ook actief deel aan sociale en politieke discussies. Toen ze op 28 januari 2002 op 94-jarige leeftijd overleed, werd er een grote begrafenis gehouden waarbij een meisje en een paard achter de kist liepen ter nagedachtenis aan Pippi Langkous. Tegenwoordig kun je zelfs een virtuele rondleiding krijgen door de flat waar ze 60 jaar woonde.
Activisme: dieren-, kinder- en milieubescherming
Astrid Lindgren zette zich haar hele leven in het bijzonder in voor kinder- en dierenrechten. Maar ze was ook betrokken bij politieke kwesties. Ze was lid van de vereniging “Recht op onze dood”, die campagne voert voor het recht op een zelfgekozen dood. In deze context werd haar boek De gebroeders Leeuwenhart zelfs besproken in het Zweedse parlement omdat ze beschuldigd werd van het verheerlijken van zelfmoord in het hoofdstuk“De sage van de dood en niets dan de dood“.
In haar werken voerde ze campagne tegen de rassenscheiding in de VS in de 19e en 20e eeuw, zoals bijvoorbeeld te zien is in Kati in Amerika, waarin de hoofdpersoon opkomt voor gediscrimineerde groepen mensen. Ze richtte ook de Solkatten Stichting op voor kinderen met een handicap.
Tot op de dag van vandaag is de Astrid Lindgren Company, die nog steeds het werk van de Zweedse schrijfster beheert, betrokken bij liefdadigheidsactiviteiten. De stichting Pippi of Today steunt bijvoorbeeld meisjes die op de vlucht zijn. De opbrengsten van het programma vloeien naar verschillende programma’s die meisjes ondersteunen op het gebied van bescherming, onderwijs en opleiding.
Geselecteerde prijzen
- Zweedse Staatsprijs voor Literatuur (1965)
- Koninklijke Zweedse medaille Litteris et Artibus (1975)
- Vredesprijs van de Duitse boekhandel (1978)
- Selma Lagerlöf Prijs (1986)
- Right Livelihood Award (1994)
- Gouden Ark van de overkoepelende organisatie van Europese dierenbeschermingsorganisaties (1996)
- Zweed van het jaar (1997)
Kinder- en jeugdliteratuur
Astrid Lindgren is vooral beroemd om haar kinderliteratuur. Vooral Pippi Langkous is favoriet bij kinderen en volwassenen van verschillende generaties. Er zijn ook klassiekers zoals Ronja de Roversdochter, De gebroeders Leeuwenhart en Wij kinderen van Bullerbü.
Pippi Langkous: De populairste trilogie van Astrid Lindgren
Pippi Langkous, of Pippi Långstrump in het Zweeds, is de populairste boekenreeks van Astrid Lindgren, met meer dan 66 miljoen verkochte exemplaren (vanaf 2015). De drie delen zijn in 77 talen vertaald en vanaf de jaren ’60 in verschillende versies verfilmd.
Het verhaal over het 9-jarige meisje dat met haar aap en paard in de Villa Kunterbunt woont, is het geesteskind van Astrid Lindgren’s dochter Karin. Nadat ze haar voet had verstuikt en in bed moest blijven, schreef Astrid het verhaal op om Karin het manuscript voor haar tiende verjaardag te geven. Dat was drie jaar later, in 1944.
Michiel van de Hazelhoeve: grappen en grollen
Michiel van de Hazelhoeve in de originele Zweedse versie, is het verhaal van Emil Svensson, een jongen die met zijn familie op de Katthult boerderij in Småland woont aan het begin van de 20e eeuw.
Daar haalt hij streken uit en haalt kattenkwaad uit, wat hem altijd in de problemen brengt met zijn vader. Bij zulke gelegenheden zoekt hij zijn toevlucht in de houtschuur, waar hij kleine houten figuurtjes snijdt.
Het ontstaan van dit boek heeft ook iets te maken met de familie van Astrid Lindgren. Ze zegt dat het idee voor het figuurtje ontstond toen ze op haar kleine kleinzoon paste en hem verhalen over Emil vertelde om hem te kalmeren.
Ronja de roversdochter: een sterke vrouwelijke hoofdpersoon
Ronja de roversdochter is nog zo’n verhaal met een sterke vrouwelijke hoofdpersoon en een van de laatste werken van Astrid Lindgren. Ronja groeit op in het zogenaamde Mattisburg kasteel met haar ouders en twee vijandige roversbenden die in twee delen van het kasteel wonen die door een blikseminslag van elkaar gescheiden zijn.
Nadat ze bevriend raakt met de zoon van de vijandige roverhoofdman, ontstaan er spanningen. Deze eindigen echter in het samengaan van de twee groepen en het besluit van de kinderen om de leiding van de bendes niet over te nemen.
Wij kinderen van Bolderburen: Zweedse idylle
Wij kinderen van Bolderburen is een van de meest iconische werken van Astrid Lindgren. Het vertelt het verhaal van het idyllische leven in Bullerbü(Bullerbyn in het Zweeds) vanuit het perspectief van de 7-jarige Lisa.
Het dorp Bullerbü, dat uit drie boerderijen bestaat, wordt bewoond door in totaal zeven kinderen met hun gezinnen en bedienden. Alledaagse avonturen op het platteland worden beleefd en verteld.
Het verhaal is geïnspireerd op de kindertijd van de vader van de auteur, die afkomstig is uit het dorp Sevedstorp, dat model zou hebben gestaan voor Bullerbü. De oudere broer van Astrid Lindgren zou ook model hebben gestaan voor het personage Lasse.
De gebroeders Leeuwenhart: Astrid Lindgren’s meest controversiële werk
Met De gebroeders Leeuwenhart creëerde Astrid Lindgren een controversieel werk. Dit komt door het onderwerp van de dood in een kinderboek, dat soms werd bekritiseerd. Het boek gaat over twee broers, Karl, ook bekend als Rusky(Skorpan), en Jonathan “Leeuwenhart”. Karl is ernstig ziek en weet dat hij waarschijnlijk zal sterven. Jonatan probeert zijn angsten te verlichten door hem verhalen te vertellen over het land Nangijala, dat na de dood op hem wacht.
In plaats van Rusky sterft Jonatan echter als eerste wanneer hij zijn jongere broer uit een brand redt. Rusky, die kort daarna denkt dat hij gaat sterven als hij in slaap valt, ontmoet zijn broer in werkelijkheid weer in Nangijala. Het is niet duidelijk of hij droomt of echt is gestorven. Hij beleeft verschillende avonturen met Jonatan, waarbij zijn oudere broer verlamd raakt. Hij vertelt hem dat er na Nangijala nog een land is, Nangilima. Rusky draagt zijn broer op zijn rug en springt samen met hem de dood tegemoet, waarop hij uitroept: “Ik zie het licht!”
Critici beschuldigden Astrid Lindgren ervan zelfmoord te verheerlijken en onderwerpen te behandelen die te serieus waren voor een kinderboek. De tegenpartij betoogde dat het symboliek was die een acceptatie van de dood in dromen symboliseerde en diende om de angst van kinderen voor de dood weg te nemen.
Literatuur voor volwassenen: biografische en politieke werken van Astrid Lindgren
Hoewel kinderliteratuur een groot deel van het werk van Astrid Lindgren uitmaakt, publiceerde ze ook boeken voor een volwassen publiek, bijvoorbeeld haar oorlogsdagboeken 1939-1945 in Humanity has lost its mind. Over het algemeen zijn de meeste werken die eerder door een volwassen publiek worden gelezen biografisch of politiek van aard.
Lex Lindgren: De dierenbeschermingswet op de 80e verjaardag van Astrid Lindgren
Dit laatste is bijvoorbeeld van toepassing op My cow wants to have fun(Min ko vill ha roligt), een getuigenis van Astrid Lindgren’s activisme voor dierenwelzijn.
Het bevat bijdragen van zowel Astrid Lindgren als Kristina Forslund, een dierenarts die samen met de auteur campagne voerde tegen de bio-industrie en de problemen die daarmee gepaard gaan. Een groot deel bestaat uit gezamenlijke artikelen over deze onderwerpen.
De daaruit voortvloeiende nieuwe dierenbeschermingswet, die werd aangenomen op de 80e verjaardag van Astrid Lindgren en Lex Lindgren werd genoemd, is bijzonder bekend. Dit ging de twee vrouwen echter niet ver genoeg, omdat bijvoorbeeld de minimumgrootte van kippenkooien niet werd verhoogd.
Autobiografische werken
Het bekendste biografische werk van Astrid Lindgren zijn waarschijnlijk haar oorlogsdagboeken, die na haar dood in overleg met haar familie werden gepubliceerd. Hierin bundelde ze onder andere krantenartikelen en brieven. Daar zaten ook brieven bij die ze zonder toestemming had gekopieerd toen ze voor de Zweedse inlichtingendienst werkte.
Andere bekende autobiografische werken zijn Het verdwenen land (Zweeds: Samuel August från Sevedstorp och Hanna i Hult), waar het verhaal van Pippi Langkous uit voortkomt, diverse correspondentie en andere werken over haar jeugd.
Reisbestemmingen voor fans van Astrid Lindgren
Naast het origineel van Wij kinderen van Bolderburen, het dorp Svedstorp, Näs Farm in Vimmerby, de geboorteplaats van Astrid Lindgren, en Dalgatan 46 zijn er nog meer bestemmingen die fans van Astrid Lindgren niet mogen missen tijdens hun vakantie in Zweden.
Hiertoe behoort bijvoorbeeld Astrid Lindgren’s Wereld bij Vimmerby, waar kinderen en volwassenen de verhalen van Astrid Lindgren van dichtbij kunnen beleven. De decors van zeven verhalen zijn nagebouwd in het kleine dorp en kunnen zonder beperkingen door kinderen worden ontdekt.
Het Junibacken Museum op het schiereiland Djurgården in Stockholm, dat mede is ontworpen door Astrid Lindgren, is ook een bezoek waard, waar je naast haar personages ook andere beroemde kinderboekfiguren kunt ontmoeten. Vooral de sprookjestrein, die je in 15 minuten langs liefdevol ontworpen decors voert, is erg populair. Junibacken staat ook bekend om zijn vele speel- en ontdekkingsmogelijkheden. In plaats van saaie tentoonstellingen biedt dit museum kinderen een geweldige ervaring en is daarom een uitstekende excursiebestemming voor gezinnen.
