Vlag van Denemarken: uiterlijk, geschiedenis en betekenis van de Dannebrog
De Deense vlag wordt ook wel Dannebrok genoemd, wat vertaald “vlag van de Denen” betekent. Het woord brók of brok is Oud-Deens en betekent doek of stuk stof. De vlag van Denemarken is een van de oudste vlaggen ter wereld.
Hoe ziet de Deense vlag eruit?
De Deense vlag, ook wel Dannebrog (zeldzamer Danebrog) genoemd, toont een wit kruis op een rode achtergrond. De rode kleur wordt ook wel Dannebrok rood genoemd. Een iets donkerder versie, het zogenaamde meekraprood, wordt in plaats daarvan gebruikt op de vlag van het koninklijk huis en de strijdvlag. De verhouding van de rode vierkanten is 12 bij 12 en die van de rode rechthoeken is 12 bij 21 eenheden. De witte strepen moeten vier eenheden breed zijn.
Deense middeleeuwen en vroegmoderne tijd: Oorsprong van de Dannebrog
800-1200 NA CHRISTUS: Oorsprong van het woord Dannebrog
Het woord brok (oorspronkelijk gespeld als brók) komt uit het Oud-Deens en betekent doek of stuk stof. Omdat de vlag van Denemarken oorspronkelijk ook Dannebrok heette, vermoeden onderzoekers dat de oorsprong in deze periode ligt. Er wordt gezegd dat de vroege Denen, de Vikingen, een rood doek hesen.
1219: De mythe over de oorsprong van de Deense vlag
De oorsprongsmythe speelt zich af op 15 juni 1219 tijdens de Slag bij Lyndanisse, toen een enorme vlag met een wit kruis op een rode achtergrond uit de lucht viel en koning Waldemar II en zijn Denen naar de overwinning hielp.
Late middeleeuwen en vroegmoderne tijd: gebruik als scheepsvlag
In de eeuwen van de late middeleeuwen werd de huidige vlag van Denemarken in verschillende vormen gebruikt als scheepsvlag. De oudste overgebleven Dannebrog scheepsvlag uit 1427 werd verbrand tijdens het Palmzondag bombardement in Lübeck in 1942.
1350-1400: Eerste afbeelding als veldmerk
De eerste afbeelding van de Deense vlag in een veldteken van Waldemar IV Atterdag is te vinden in een Nederlands heraldisch boek dat naar schatting eind 14e eeuw is geschreven.
De vlag van de Unie van Kalmar
De Unie van Kalmar, een verbond van de drie Scandinavische staten gedomineerd door Denemarken, bestond in Scandinavië van 1397 tot 1523. De vlag van de Unie van Kalmar, ook bekend als de vlag van het Noorden, toont ook een Scandinavisch kruis, dat waarschijnlijk is ontleend aan de Danebrog, terwijl de kleuren afkomstig zijn van het Noorse wapen.
Moderne tijden: Erkenning als vlag van Denemarken
1746: De Dannebrog als speciale rouwvlag
In 1746 vloog er twee maanden lang een zwart-witte Dannebrog op Holmen. De aanleiding was de dood van koning Christian VI.
1854: Verklaring van de Dannebrog als de nationale vlag van Denemarken
In 1854 werd de Dannebrog officieel uitgeroepen tot de nationale vlag van Denemarken. De verhoudingen waren toen echter nog niet vastgesteld.
1893: Geschil over de verhoudingen van de Deense vlag
Op 1 mei 1893 werd een politierichtlijn uitgevaardigd waarin mensen werden opgeroepen niet in te grijpen als de verhoudingen van de rechthoeken aan de buitenkant tussen 6:4 en 7:4 lagen.
Vlag Denemarken: geschiedenis
De geschiedenis van de Deense vlag is slechts gedeeltelijk gedocumenteerd. Sommige aspecten worden daarom betwist. Het kan bijvoorbeeld niet bewezen worden dat het de oudste vlag ter wereld is, zoals velen beweren. Wat wel zeker is, is dat het een van de oudste vlaggen is die sinds de introductie onveranderd is gebleven. De vlag zou zijn ontstaan in de Middeleeuwen tijdens de Vikingtijd.
Deense nationale vlag
- Deens: Dannebrog
- vermoedelijke oorsprong: 13e eeuw
- eerste afbeelding: eind 14e eeuw
- officieel uitgeroepen tot nationale vlag: 1854
Waar komt de naam van de Deense vlag vandaan?
De Dannebrok zou in de Middeleeuwen zijn ontstaan. De oorsprong van het woord ondersteunt dit ook. Het oude Deense woord “brok” (doek, stuk stof) stamt uit de periode tussen 800 en 1200 na Christus – volgens de mythe hesen de Vikingen een rode doek.
De eerste afbeelding komt uit een Nederlands wapenboek, het Armorial Gelre. Het is waarschijnlijk aan het eind van de 14e eeuw toegevoegd door Claes Heynen. Dit was echter nog geen nationale vlag voor alle Denen, maar het zogenaamde veldembleem van koning Waldemar IV. Atterdag, die van 1340 tot 1347 over Denemarken regeerde.
Er zijn ook scheepsvlaggen met de Dannebrog. Dit komt omdat het kruis in de late Middeleeuwen een veelgebruikt symbool was in de zeevaart. De oudste overgebleven Dannebrog werd als oorlogsbuit gevonden in de Mariakerk in Lübeck, waar hij in 1942 werd verbrand.
De Dannebrog als nationale vlag
De Dannebrog werd de nationale vlag van Denemarken in 1854, hoewel de verhoudingen toen nog niet wettelijk waren vastgelegd. Pas op 1 mei 1893 werd onofficieel een lengte tussen 6:4 en 7:4 vastgesteld.
De oorsprongsmythe van de Deense vlag
De Denen hebben zelfs een mythe over hoe ze aan hun nationale vlag zouden zijn gekomen. Op 15 juni 1219, toen koning Waldemar II tegen de Esten vocht in de Slag bij Lyndanisse (nu Talinn, de hoofdstad van Estland), zou er een enorme vlag uit de lucht zijn gevallen die de strijd in het voordeel van de Denen besliste.
Het Deense leger onder Waldemar II waren kruisvaarders die tegen de Esten vochten, die toen nog heidens waren, onder het mom van kerstening. Dit gaf de ontstaansgeschiedenis van de Deense vlag een religieuze component.
Tegenwoordig staat het kruis (in de heraldiek bekend als het Filippuskruis) echter meestal symbool voor de gemeenschap van de Noordse landen – het is ook te vinden op de vlaggen van Zweden, Noorwegen, IJsland en Finland – en zelfs de vlaggen van de Faeröer en Åland Eilanden dragen het Filippuskruis. De vlag van de Unie van Kalmar droeg ook het Scandinavische kruis en werd tot 1985 gebruikt door de Noordse Raad.
Er wordt echter ook gedacht dat het zijn oorsprong vindt in de Johannieterorde. Leden van deze orde, die in de 11e eeuw werd opgericht, vochten vaak in de middeleeuwse legers van Denemarken.
De Dannebrog Orde zou ook zijn ontstaan tijdens de gevechten tegen de Esten. Deze Orde van Verdienste wordt uitgereikt aan trouwe dienaren van de Deense staat voor diensten aan Deense belangen, bijvoorbeeld in de civiele sector of in de wetenschap.
Feiten over de vlag van Denemarken
Vlag van Denemarken: classificatie
Tegenwoordig is het uiterlijk van de Deense nationale vlag nauwkeurig gedefinieerd. De hoogte-breedteverhouding moet 28:37 zijn. De waarden van de hoogte-breedteverhouding worden verdeeld in eenheden van gelijke grootte, die worden gebruikt om de lengte van de afzonderlijke onderdelen in verhouding aan te geven.
Voor de lengte moet het eerste rode veld 12 eenheden lang zijn, het witte gebied 4 eenheden en het tweede rode veld 21 eenheden. Dit resulteert in een totaal van 37 eenheden. De andere zijde is verdeeld in twee rode velden van 12 eenheden lang, die ook gescheiden worden door een witte strook van 4 eenheden lang. Dit resulteert in 28 eenheden.
Wanneer wordt de Deense vlag gehesen?
De Deense vlag wordt het hele jaar door op verschillende dagen gehesen. Met name verjaardagen van de Deense koninklijke familie – vooral de verjaardag van Margrethe II op 16 april – en herdenkingsdagen voor de bezetting en bevrijding van Denemarken in de Tweede Wereldoorlog, Kerstmis en Nieuwjaarsdag moeten hier genoemd worden. Er is ook een hele reeks variabele vlaggetjesdagen, voornamelijk christelijke feestdagen zoals Pasen, de Dag van Gebed en Berouw en Pinksteren.
De vlag wordt echter ook vaak uitgehangen voor verjaardagen, schoolinschrijvingen en andere gelegenheden. Je zult dit zeker merken in Denemarken, want vlaggenmasten vind je op bijna elke boerderij en in veel huizen. De Denen laten hun vlag graag zo vaak mogelijk wapperen.
Op de nationale dagen van Groenland (21 juni) en de Faeröer (29 juli) wordt de vlag van de betreffende autonome regio gehesen. De Groenlandse vlag heet officieel Erfalasorput, de vlag van de Faeröer Merkið.
Wanneer is het Deense vlaggetjesdag en hoe wordt het gevierd?
De Slag bij Lyndanisse vond plaats op 15 juni 1219 en daarom wordt 15 juni nu gevierd als Waldemar’s Dag en Dannebrog’s verjaardag. Er zijn ook evenementen en tentoonstellingen in het hele land. In 2019 vond er bijvoorbeeld een fietsestafette door het hele land plaats ter ere van de 800e verjaardag, terwijl koningin Margrethe op staatsbezoek was in Estland – waar de Dannebrog uiteindelijk uit de lucht kwam vallen.
Een andere vlaggetjesdag is de officiële Vlaggetjesdag, die sinds 2009 op 5 september wordt gevierd. Op deze dag ligt de nadruk op het Deense leger, vooral op de soldaten die buiten Denemarken gestationeerd zijn, en je kunt in Denemarken nog meer vlaggen vinden dan normaal.
| 01/01 | Nieuwjaar |
| 05/02 | Verjaardag van kroonprinses Mary |
| 06/02 | Verjaardag van prinses Marie |
| Vrijdag in maart/april | Goede Vrijdag |
| Zondag in maart/april | Paaszondag |
| 09/04 | Herdenking van de bezetting van Denemarken 1940 |
| 16/04 | Verjaardag van Koningin Margrethe II |
| 29/04 | Verjaardag van Prinses Benedikte |
| 05/05 | Herdenkingsdag voor de bevrijding van Denemarken 1945 |
| Zondag in mei | Hemelvaartsdag |
| Zondag in mei/juni | Pinksterzondag |
| 26/05 | Verjaardag van Kroonprins Frederik |
| 05/06 | Dag van de Grondwet |
| 07/06 | Verjaardag van prins Joachim |
| 15/06 | Dag van Waldemar |
| 05/09 | Dag ter ere van soldaten in het buitenland |
| 25/12 | Eerste Kerstdag |
Vlagregels: deze moeten worden nageleefd
De Denen houden van hun vlag en daarom is er een uitgebreide set regels voor het gebruik van de vlag, die maar liefst 64 pagina’s beslaat. We hebben de belangrijkste regels hier voor je samengevat:
- Vlaggen moeten wapperen van 8.00 uur ’s ochtends tot zonsondergang.
- Als een vlag ’s nachts moet wapperen, moet hij verlicht zijn.
- Een wimpel mag echter dag en nacht aan de vlaggenmast blijven hangen.
- De persoon die de vlag hijst mag geen hoofddeksel dragen.
- De vlag mag de grond niet raken.
- Een beschadigde of verbleekte vlag moet worden vervangen.
- Voordat de vlag halfstok mag worden gehesen, moet hij eerst naar boven worden getrokken (dit geldt ook voor het hijsen).
- Behalve de Deense vlag mogen alleen vlaggen van de Scandinavische landen, de EU en de VN alleen wapperen.
Vlaggen van de autonome regio’s van het Koninkrijk Denemarken
De vlag van Groenland
De Groenlandse vlag heet officieel Erfalasorput, wat “onze vlag” betekent. Er staan twee horizontale banden op, waarvan de bovenste wit is en de onderste rood. Er is ook een schijf, waarvan de bovenste helft rood is en de onderste helft wit. Dit symboliseert gletsjers, oceanen, fjorden en ijsbergen. De kleuren laten ook de band met Denemarken zien – het ontbrekende Scandinavische kruis geeft ook de autonomie van Groenland aan. De vlag werd op 21 juni 1985 ingevoerd.
Vlag van de Faeröer
De Faeröer hebben ook een eigen vlag, Merkið (“De Vlag”). De vlag is een typisch Scandinavische kruisvlag en toont een rood kruis met een blauwe rand op een witte achtergrond. De witte kleur is bedoeld om het schuim van de zee en de stralende lucht te symboliseren, terwijl het rood en blauw de verbinding met de andere Scandinavische landen aangeven. De vlag werd officieel geïntroduceerd op 25 april 1940, nadat hij in 1919 was ontworpen.
